MJ Jedwabne - kostka brukowa

Układanie betonowej nawierzchni brukowej

Z niewielką tylko przesadą można powiedzieć, że sposobów brukowania jest tyle, ilu wykonawców świadczących takie usługi. Nawet, jeśli na pierwszy rzut oka metody wydają się podobne, to jest pewne, że w rzeczywistości będą się znacznie różniły i doprowadzą do różnego efektu.

Reklama: ogrodowa deska betonowa

Niezależnie od fachowych opracowań, wykonawcy mają swoje przyzwyczajenia, które często zdają się drwić z naukowych wskazówek. Dopóki nie jest zagrożone bezpieczeństwo użytkowania, trudno zdyskwalifikować jakąkolwiek metodę. Muszą być jednak spełnione podstawowe wymogi użytkowe i estetyczne.

Na rynku można spotkać przeróżne interpretacje brukarskiego fachu. Kostka bywa układana na piasek, na cement, na gotowe podbudowy cementowe, na tłuczeń, pospółkę, chudy beton itp. Wykonawcy bronią swoich metod do upadłego, dlatego, niestety, wybór firmy jest utrudniony. Inwestor musi zdać się na opinie i renomę oferenta.

Aby ułatwić nawigowanie po tym trudnym temacie, proponujemy zapoznanie się z poniższymi teoretycznymi wskazówkami.

Kategorie ruchu

Kategorie ruchu określa się według przewidywanego obciążenia nawierzchni. Elementem odniesienia jest ilość pojazdów na dobę, które mają nacisk na oś do 80 kN, czyli około 8 ton. Kategorie dzieli się na cztery podstawowe:

- R0 (do 4 pojazdów odniesienia) – ruch bardzo lekki, chodniki i ciągi pieszo jezdne, przydomowe podjazdy;

- R1 (do 11 pojazdów odniesienia) – ruch bardzo lekki, parkingi i ulice osiedlowe;

- R2 (do 35 pojazdów odniesienia) – ruch lekki, parkingi i ulice osiedlowe, gdzie występuje niewielki ruch ciężarowy, na przykład dostawy i autobusy;

- R3 (do 100 pojazdów odniesienia) – place przemysłowe, parkingi dla samochodów ciężarowych, ruchliwe ulice.

Ze względu na charakter artykułu, skupimy się wyłącznie na kategorii R0.

Grunt

Grunt pod kostkę brukową lub płyty brukowe nie może być wysadzinowy. Wysadzina jest zjawiskiem związanym z zamarzaniem wody gruntowej, widocznym jako podnoszenie się powierzchni. Jeżeli w podłożu występuje grunt wysadzinowy, następuje kapilarne podciąganie wody, która zimą zamarza. Taki grunt ma gorsze parametry wytrzymałościowe. Do gruntów wysadzinowych należą gliny, iły i piaski gliniaste. Podejrzane są także żwiry gliniaste i pospółki gliniaste.

Grunt wysadzinowy należy wymienić, a nad gruntem niewysadzinowym uwzględnić warstwę odsączającą lub stabilizowaną cementem (podbudowę). Takie zabezpieczenie mrozowe powinno mieć, w regionie północno-wschodnim i przy kategorii ruchu R0, łącznie około 50 centymetrów grubości.

Jeżeli grunt jest niewysadzinowy, warstwa mrozoodporna może mieć łącznie około 30 centymetrów.

W praktyce, wykonawcy często pomijają problem warstwy mrozoodpornej ze względu na znaczący koszt. Nie zawsze jest to przyczyną kłopotów, ale w takich przypadkach powstawanie kolein czy podnoszenie nawierzchni nie powinno dziwić i inwestorzy powinni być o tym uprzedzeni.

Warstwy konstrukcji nawierzchni z kostki brukowej

Najniższą warstwą jest grunt. Nad nim jest podbudowa, która razem z gruntem niewysadzinowym tworzy warstwę mrozoodporną. Na podbudowie znajduje się podsypka piaskowa. Widoczna warstwa, zwana ścieralną, zbudowana jest z kostki lub płytek, czyli z elementów brukowych. Należy zaznaczyć, że WSZYSTKIE warstwy pełnią istotną rolę, a ich lekceważenie może mieć złe skutki.

Używanie cementu do którejkolwiek warstwy konstrukcji jest niewskazane. Ryzyko związane z używaniem cementu do układania kostki brukowej lub płyt jest opisane tu.

Podbudowa

Dla kategorii R0, przy naprawdę nikłym natężeniu ruchu i małych obciążeniach, dopuszczalne jest kładzenie podsypki piaskowej bezpośrednio na gruncie niewysadzinowym. Jeżeli poziom wody gruntowej jest niski, podsypka piaskowa raczej nie będzie podmywana.

Można przyjąć, że, dla kostki sześciocentymetrowej,  podbudowa zbudowana z kruszywa łamanego (jednorodnego, o ostrych krawędziach ziaren) stabilizowanego mechanicznie lub podbudowa zbudowana z gruntu stabilizowanego cementem, powinna mieć około 15 cm grubości po zagęszczeniu. W przypadku podbudowy zbudowanej z niejednorodnego i nieoznaczonego kruszywa naturalnego (o zaokrąglonych ziarnach) stabilizowanego mechanicznie, podbudowa powinna mieć około 18 cm grubości po zagęszczeniu.

Dla kostki ośmiocentymetrowej podbudowa, we wszystkich przypadkach, może mieć grubość mniejszą o 3 centymetry.

Podsypka piaskowa

Pomijanie podsypki z samego piasku jest oczywistym błędem. Piasek umożliwia wyrównanie nieuniknionych różnic w wysokościach kostek brukowych i płyt, pozwala na zniwelowanie niedokładności podbudowy, przyspiesza usuwanie wody z nawierzchni, ułatwia przeprowadzenie drobnych prac remontowych lub przeróbek.

Dodawanie do tej warstwy cementu również jest błędem. Wszelkie naprawy i przebudowy stają się bardzo trudne. Częstym zjawiskiem ostatnich lat są uzasadnione pretensje inwestorów, których nawierzchnia została zakurzona pyłem cementowym z podsypki piaskowo-cementowej. Taki pył nie jest bardzo widoczny na układanej kostce, ale wiąże z drobnymi, pylastymi frakcjami piasku używanego później do wypełnienia fug, co powoduje paskudne, w wielu przypadkach bardzo widoczne i praktycznie nieusuwalne plamy. Zdjęcie poniżej obrazuje problem.

Podsypka piaskowa może mieć, w zależności od dostępnej wysokości oraz dokładności podbudowy 3-5 cm (po zagęszczeniu). Podsypka może być wykonana także z droższego kruszywa o grubszej frakcji, co pomoże w walce z przerastającą trawą czy mrówkami.

Wypełnienie fug

Najwyższą warstwą jest bruk. Tu należy podkreślić kwestię przestrzeni między elementami nawierzchni brukowej. Takie przestrzenie muszą mieć ok. 2-3 mm, aby chronić krawędzie elementów brukowych przed ogromnymi naprężeniami poziomymi wywołanymi rozszerzalnością temperaturową nawierzchni oraz przed naprężeniami pionowymi wywołanymi naturalną elastycznością nawierzchni. Jeżeli elementy bruku zostaną ułożone ciasno lub wręcz będą się stykały, ulegną uszkodzeniom mechanicznym w postaci odłupanych fragmentów różnej wielkości.

Te przestrzenie dylatacyjne muszą zostać zaspoinowane, aby uniemożliwić elementom wzajemne przemieszczanie się. Jednakże nie wolno spoinować mieszankami wiążącymi, które w końcu doprowadzą do uszkodzeń mechanicznych. Spoinować należy sypkim materiałem, na przykład piaskiem. Po spoinowaniu należy niezwłocznie, najszybciej jak to możliwe, usunąć piasek, po czym zaleca się spłukać całą nawierzchnię bieżącą wodą. Praktyka pokazuje, że piasek zalegający na powierzchni elementów betonowych często zawiera dużo pyłów, które pozostają w porach betonu tworząc trudno usuwalne plamy, podobne do tych prezentowanych na zdjęciu powyżej.

Aby dokładnie wypełnić fugi, zaleca się spoinowanie piaskiem na mokro, po czym, oczywiście, nawierzchnię należy posprzątać i spłukać czystą wodą.

Kostkę brukową i płyty brukowe należy zagęszczać, używając osłony gumowej. Jest to szczególnie ważne w przypadku elementów bezfazowych oraz świeżo wyprodukowanych. Zagęszczając bezpośrednio płytą metalową, można doprowadzić do uszkodzeń narożników. Przed zagęszczaniem należy upewnić się, że na nawierzchni nie zalegają grubsze frakcje żwiru lub przypadkowe kamienie. Zdjęcie poniżej obrazuje skutek niewłaściwego zagęszczania.

Planowanie nawierzchni

Nawierzchnia powinna zostać tak zaplanowana, aby jej nachylenie wynosiło od 2,5 do 4 procent, a nierówności dużych płaszczyzn nie przekraczały 8 mm przy pomiarze za pomocą czterometrowej łaty. Te wymagania wynikają z konieczności odprowadzenia wody opadowej, co jest warunkiem utrzymania nawierzchni w dobrym stanie technicznym.

Zaleca się obramowanie nawierzchni obrzeżami lub krawężnikami, ale często spotykane są obramowania z palisad lub ukrytych ław betonowych. Niezależnie od sposobu wykonania obramowania, musi ono być trwałe, ponieważ przełamanie obramowania doprowadzi do destabilizacji nawierzchni.

Jeśli przewiduje się obciążenia poziome wynikające z silnego hamowania lub przyspieszania, należy rozważyć ułożenie elementów brukowych w rzędach pod kątem 45 stopni do kierunku ruchu. To rozwiązanie jednak silnie zdeterminuje wygląd nawierzchni.

Porady praktyczne

W codziennej praktyce producenci spotykają się z wątpliwościami dotyczącymi układania drobnowymiarowych elementów betonowych, w szczególności kostek i płyt brukowych. Poniższe podsumowanie jest próbą uporządkowania i rozwiania najczęściej spotykanych wątpliwości.

Podstawową funkcją bruku betonowego jest utwardzenie nawierzchni, a podstawową cechą jego trwałość. Estetyka jest cechą dodatkową, ale szczególnie ważną dla inwestora indywidualnego. Prawidłowo ułożona nawierzchnia z betonowych elementów brukowych wysokiej jakości jest dobrą alternatywą dla innych rodzajów nawierzchni, ponieważ jest trwała, bezpieczna, wygodna do utrzymania w czystości i estetyczna. Ponadto daje się przebudowywać bez strat materiału i względnie niskim nakładem pracy.

Aby osiągnąć spodziewany efekt, należy pamiętać o kapitalnych zasadach, łatwych do wyegzekwowania:

1. Projekt nawierzchni powinien uwzględniać potrzeby inwestora w zakresie komunikacji i funkcjonalności;
2. Projekt nawierzchni musi spełniać wymogi techniczne, kładące nacisk na profil (spadki) oraz właściwą konstrukcję;
3. Wzór i kolor bruku należy dobierać pod kątem stylu i kolorystyki budynku, przy czym nawierzchnia powinna, choć nie musi, być nieco ciemniejsza od elewacji;
4. Przed ułożeniem bruku należy go sprawdzić pod względem zgodności z zamówieniem oraz ewentualnego występowania transportowych lub innych mechanicznych uszkodzeń;
5. Jeżeli powstaną jakiekolwiek wątpliwości dotyczące towaru, należy je wyjaśnić przed ułożeniem;
6. Kostkę lub płyty brukowe należy układać bezpośrednio na podsypkę piaskową, której wysokość po zagęszczeniu powinna wynosić od 3 do 5 centymetrów;
7. Podczas układania należy trzymać się zasady mieszania elementów z kilku palet, aby uniknąć płaszczyzn różniących się odcieniem;
8. Nie spoinować zaprawami wiążącymi fug między elementami;
9. Po spoinowaniu należy natychmiast sprzątnąć piasek, który bardzo często zostawia żółtawe plamy nawet po krótkim zaleganiu;
10. Po zakończonym montażu powinno się spłukać nawierzchnię czystą, bieżącą wodą.

Przestrzeganie powyższych zasad jest warunkiem uzyskania satysfakcjonującego efektu technicznego i estetycznego. Taka nawierzchnia nie wymaga specjalnego traktowania, wręcz przeciwnie, jest po to, aby jej nie oszczędzać. Intensywne użytkowanie poprawnie ułożonej nawierzchni betonowej pomoże dotrzeć beton, usunąć z niego ewentualne wykwity i nietrwałe osady technologiczne, co zapewni równy, docelowy wygląd.

Źródła:

1. dr inż. Witold Brylicki, Układanie nawierzchni drogowej z elementów wibroprasowanych, Budownictwo Technologie Architektura, październik 2003-wrzesień 2004.
2. Stowarzyszenie Producentów Brukowej Kostki Drogowej, Informator kostki brukowej. Co warto wiedzieć, zanim kupisz kostkę, Polski Cement, Kraków 2005.

Kostka brukowa, płyty - ceny.

Płyta brukowa Amstel, inne elementy brukowe - zdjęcia.

Układanie kostki brukowej: Łomża, Zambrów, Wysokie Mazowieckie, Kolno, Pisz, Ostrołęka, Grajewo, Ełk, Białystok, Brańsk, Suwałki, Augustów - zapytaj o wykonawcę: mj@mj.com.pl .